Cumhuriyet Dönemi Öncesi Eleştiri

Cumhuriyet Dönemi Öncesinde Eleştiri

Divan edebiyatındaki hiciv ve halk edebiyatındaki taşlama siyasi ve sosyal içerikli eleştiri örnekleridir. Divan edebiyatındaki tezkireler, şairlerin hayatına ilişkin bilgilerin yanında eserlerinin niteliklerine dair kısa değerlendirmeleri de içerdiğinden eleştiri türüne yaklaşır. Ancak bunların hiçbiri ayrı bir
tür olan eleştiri sayılmaz.

Türk edebiyatında Batılı anlamdaki eleştiri Tanzimat Dönemi’yle başlamıştır. Bu dönemde başlangıçta bir yönteme dayanmayan, bir dönemi veya eser sahibini (onun düşüncesini) yerme anlayışıyla eleştiriler yazılmışsa da zamanla olgun örneklere ulaşılmıştır. Namık Kemal, Ziya Paşa, Recaizade Mahmut Ekrem, Mizancı Murat, Muallim Naci ve Beşir Fuat bu dönemde eleştiri türünde öne çıkan
isimlerdir. Namık Kemal’in Tahrib-i Harabat adlı eseri, Türk edebiyatında Batılı anlamdaki ilk eleştiri örneklerindendir.

Servetifünun Dönemi’nde Hüseyin Cahit, Cenap Şahabettin, Halit Ziya, Mehmet Rauf, Tevfik Fikret, Ali Kemal, İsmail Safa ve Ahmet
Şuayp eleştiri türünde yazan sanatçılardır. Çoğunlukla eleştiri türünde yazan Ahmet Şuayp, Türk edebiyatındaki eleştiri anlayışına nesnel
bir bakış açısı getirmeye çalışmıştır. Hüseyin Cahit’in Kavgalarım ile
Ahmet Şuayp’ın Hayat ve Kitaplar adlı eserleri, bu dönemde eleştiri
türünün tanınmış örnekleridir.
Fecriati’de Yakup Kadri, Ahmet Haşim, Hamdullah Suphi, Ali Canip, M. Fuat Köprülü ve Şahabettin Süleyman eleştiri türünde yazan
sanatçılardır. Millî Edebiyat Dönemi’nde ise Ali Canip’in Millî Edebiyat Meselesi ve Cenap Bey’le Münakaşalarım adlı eseri eleştiri türünün
tanınmış örneğidir.

Ahmet Şuayp, Gustave Flaubert Nazariyat-ı Edebiye ve Felsefiyesi adlı eleştiri yazısında Flaubert ve onun sanat anlayışı ile ilgili tespitlerde bulunmuştur. Sanatçının yaşamından, kişiliğinden, düşüncelerinden, eserlerini oluşturma aşamasındaki yöntemlerinden söz etmiştir. Eleştirisinde yargılarını gerekçelendirmiş, nesnel bir tutum
sergilemiştir.